محوطه سازی

در مورد محوطه سازی بیشتر بدانیم…

محوطه سازی چیست ؟ به زبان ساده می توان محوطه سازی را چگونگی بکار بردن و جانمایی المان های مختلف مورد نیاز در یک فضا تعریف کرد. شاید در نگاه اول تصور این باشد که جدول بندی و مشخص کردن فضای سبز و راه ها تعریف مشخصی از محوطه سازی باشد، اما این چنین نیست و تمامی موارد بالا تنها اجزایی از عملیات پیچیده محوطه سازی می باشند .

بعنوان مثال در محوطه سازی یک شهرک مسی بایستی تمامی موارد و ضوابط مباحث مختلف مسکن و شهرسازی در کنار طراحی زیبا و چیدمان مناسب بکار برده شود که از این موارد می توان به جانمایی نقاط امن، دسترسی های مختلف، فضا سازی های مناسب با جمعیت، و تراکم کلی فضا اشاره کرد.

بعنوان نمونه دیگر می توان به محوطه سازی ویلا و ساختمان اشاره کرد که در کشور ما در حال افزایش می باشد. در محوطه سازی ویلا، باغ ها و ساختمان بایستی به زیبایی در کنار ایمنی و استاندارد بودن آن توجه نمود.

در طراحی اولیه محوطه سازی بایستی اولویت بندی را همیشه رعایت نمود. بعنوان نمونه در محوطه سازی ساختمان های مسی، ویلا و باغ بایستی موارد زیر را طبق نیازها و استانداردهای موجود اولویت بندی کرد:

۱) ایمنی
۲) دسترسی به فضای مسی و دیگر فضاها
۳) چیدمان صحیح آیتم و المان های دکوراتیو در کنار یکدیگر
۴) فضاسازی مناسب
۵) استفاده از رنگ بندی های متناسب با فضا و در عین حال متناسب با دیگرالمان ها
۶) داشتن زیبایی هر جزء از المان ها در فضا بصورت تکی
۷) پیش بینی مسیر صحیح انشعابات و تاسیسات ساختمانی و نزدیکی آن ها به فضای مورد استفاده

ارزش گذاری به فضاهای محوطه ساختمان ها، موجب سرزندگی آن محل و ساختمان شده که این امر با کمک انواع پوشش گیاهی ، درخت و درختچه ها و همچنین با تعریف مسیر های عبوری، مکث و استراحت به کمک پرگولا یا آلاچیق و جانمایی مبلمان، باربیکیو، آبنما و… فضایی زنده و محلی برای گذران وقت ایجاد نمود.

استفاده از گیاهان و اقلامی همچون فلاورباکس ، واتروال، پرگولا، نیمکت، آلاچیق و … در محوطه ها می تواند علاوه بر زیبایی و تنوع در محوطه ساختمانی حس تعلق نسبت به محوطه را برای ساکنان ساختمان، ایجاد نماید. حس مکان داشتن، منجر به جذابیت بیشتر این فضا و افزایش استفاده از آن می گردد. از عوامل و دلایل ایجاد این حس مکان، می توان جذاب بودن، سبز بودن، دعوت کننده بودن، داشتن فضاهای راحت برای نشستن و ایجاد حس تعامل و دوستی با دیگران را بر شمرد.

محوطه سازی شامل مراحل مختلفی است که ابتدا از مرحله ی بازدید و ملاقات اولیه با کارفرما شروع شده و می توان گفت تمام شدنی ندارد!چراکه محوطه سازی همواره توام با کاشت گیاهان و گونه های زینتی تکمیل میشود که گیاهان همواره نیاز به مراقبت ونگهداری دارند.

اما براستی اجرای محوطه سازی اصولی چگونه است؟

مرحله اول: ملاقات با کارفرما

در این مرحله که تعیین و شناخت نیازهای کارفرما اختصاص دارد . آگاهی از نوع سلیقه ،نیازها و خواسته های کارفرما  همواره تعیین کننده ی خط مشی کل پروژه خواهد بود.

میزان ای که قرار است کارفرما به پروژه اختصاص دهد همیشه فاکتور تعیین کننده ی پروژه خواهد بود. در بسیاری مواقع نقش طراح و نوع مشاوره ای که به کارفرما ارائه می دهد، تا  پروژه به بهینه ترین حالت ممکن اجرا شود، بسیار حیاتی است. چه بسا در مواقعی کارفرما اصلا لازم نباشد که هزینه ی زیادی را متقبل شود و صرف با چند پیشنهاد کلی بتوان خواسته ی او را تامین کرد.

به هرحال تهیه فهرست خواسته ها و شرح خدمات در تعیین دستمزد و جریان کلی کار تاثیرگذار است.

تهیه قرارداد طراحی ،مرحله ای است که بعضی از طراحان ترجیح می دهند در محل پروژه حضور یابند و سپس درباره آن صحبت کنند و در مواردی هم بعضی از طراحان و شرکتها هزینه بازدید دارند.

اما آنچه مهم است تعیین توافق مکتوب یا همان قرارداد قبل از شروع طراحی است.

مرحله ی دوم: بازدید از محل پروژه

در این مرحله کارشناس فنی یا همان طراح پروژه بایستی در محل پروژه محوطه سازی حضور داشته باشد.

“به حافظه ی خود اعتماد نکنید” دیدن و مشاهده ی دقیق توسط طراح کار، یادداشت برداری ،تهیه عکس و فیلم از محوطه، از اقدامات مهمی است که یک طراح باید در هر بازدید آن را انجام دهد.بنابراین به همراه داشتن ابزاری مانند متر لیزری، دوربین، دفترچه یادداشت برای طراح لازم است.

در این مرحله توجه به همه موارد، به طور مثال حیواناتی که در آنجا زندگی میکنند مانند سگ،گربه، کبوتر ،دیدن دیواری که نمای ظاهری خوبی ندارد،توجه به جهت باد و بوی خوشایند یا ناخوشایندی که در فضا وجود دارد، مهم است.

مشاهده ی خوب نه تنها در آنالیز وتحلیل سایت مهم و تاثیر گذار است، بلکه بسیاری از مواقع ایده و کانسپت خوب  برای طرح باحضور ، قدم زدن ومشاهده دقیق در سایت بدست می آید.

مرحله سوم: تهیه نقشه اولیه

در این مرحله اندازه گذاری ها و دیدن عکس هایی که از سایت بدست آمده است ،منجر به تهیه نقشه پایه یا در اصطلاح BASE MAP می شود.در این نقشه تهیه شمال نقشه، نوشتن همسایگی ها و کاربری های اطراف سایت و محل ورودی های سایت و ساختمان لازم است.

قیاس نقشه اولیه بسته به متراژ منطقه و پروژه می تواند از 1000 تا 100 و حتی کمتر تهیه شود.

گاه فرم و شکل زمین به گونه ای است که براحتی نمی توان اندازه گذاری را براحتی انجام دادیازمین دارای توپوگرافی باشد  و نیازمند نقشه برداری با دستگاه است.

مرحله چهارم:  تجزیه و تحلیل

در این مرحله  بهتر است با یک دسته بندی از عوامل تاثیر گذار بر پروژه جلو رفت.

-توپوگرافی: تعیین جهت شیب زمین، تپه ها و گودی های موجود درسایت ،استقامت خاک برای خاکبرداری

-عوامل  جوی: جهت نور ،سایه اندازی ها ،جهت باد غالب ،هواشناسی  و تعیین دمای متوسط، تعیین کمترین و بیشترین دمای منطقه،میزان بارش، روزهای یخبندان و…

عوامل طبیعی موجود در داخل و خارج سایت: محل دقیق گونه های گیاهی، حیوانات و محل زندگی آنها ،آفات و بیماری های گیاهی موجود و…

-عوامل انسان ساخت: مانند  تعیین محل تاسیسات برق، فاضلاب

-ورودی ها و مسیرهای موجود درسایت: ورودی ساختمان ، محل ورود به سایت ،محل پنجره ها

-پارکینگ: محل پارک و مسیر عبوری ماشین در محوطه

-دید  و منظر : تعیین جهت دید های داخل ساختمان به خارج محوطه ،مناظر خوشایند ،دید به دوردست ،دیدهای نامطلوب و تعیین خط آسمان